ضرورت شناسایی و تدوین شاخص‌های موضوعی علم، فناوری و نوآوری: مطالعه موردی: حوزه واکسن و فرآورده‌های بیولوژیک

هدف: هدف از این پژوهش، تبیین ضرورتِ شناسایی و تدوین شاخص‌های موضوعی و اختصاصی علم، فناوری و نوآوری در حوزه "واکسن و فراورده‌های بیولوژیک"، است. روش پژوهش: از روش کتابخانه‌ای و سندی استفاده شده است. این پژوهش به ترتیب در 3 مرحله به شرح زیر صورت گرفته است: الف. تمامی اسناد بالادستی کلی و موضوعی مرتبط با واکسن و فرآورده‌های بیولوژیک کشور به منظور پی‌بردن به اهمیت این حوزه و استخراج اهداف، شاخص‌ها و برنامه‌های مربوط به این حوزه، بررسی شدند. ب. به منظور شناسایی فعالیت‌های اصلی علم، فناوری و نوآوری در حوزه ساخت و توسعه واکسن و فرآورده‌های بیولوژیک، منابع اطلاعاتی مربوطه بررسی شدند. ج. در نهایت، فعالیت‌های علم، فناوری و نوآوری در این حوزه با شاخص‌های موجود مقایسه شدند تا میزان پاسخگویی شاخص‌های موجود برای پایش و نظارت بر فعالیت‌ها و برنامه‌های این حوزه مشخص شود. یافته‌ها: تمامی اسناد بالادستی بر اهمیت علم، فناوری و نوآوری و ضرورت پایش، ارزیابی و سنجش آن در حوزه واکسن و فرآورده‌های بیولوژیک تاکید نموده‌اند. در پژوهش‌های پیشین فقط 2 شاخص بسیار کلی در حوزه علم و فناوری واکسن و فرآورده‌های بیولوژیک یافت شد. فعالیت‌های اصلی استخراج شده از منابع اطلاعاتی مرجع و معتبر تخصصی در مورد حوزه واکسن و فرآورده‌های بیولوژیک بیش از 100 مورد مشاهده شد. نتیجه‌گیری: ساختار و محتوای تمامی اسناد بالادستی دربرگیرنده جهت‌گیری‌ها، سیاست‌ها، الزامات و شاخص‌های کلی و عمومی است و قرار نیست به ریز ریز موارد اشاره مفصل بشود. بلکه ذکر موضوع‌ها و مباحث در اسناد بالادستی، نشانه اهمیت آن موضوع است. با استفاده از فقط 2 شاخص بسیار کلی، نمی‌توان بیش از 100 فعالیت اصلی این حوزه را ارزیابی و پایش نمود. بخش واکسن و فرآورده‌های بیولوژیک کشور نیز به دنبال هم‌راستایی با دیگر بخش‌ها و در راستای تحقق اهداف اسناد بالادستی نیازمند تدوین شاخص‌های اختصاصی علم، فناوری و نوآوری است. در مجموع، به نظر می‌رسد که شاخص‌های موجود و کلان علم، فناوری و نوآوری، پاسخ‌گوی نیاز ارزیابی، پایش و سنجش مستمر فعالیت‌های حوزه "واکسن و فرآورده‌های بیولوژیک" نیست. بنابراین، شناسایی و تدوین شاخص‌های اختصاصی این حوزه امری ضروریست.